4 Başlıkta İşçi Alacakları

İş kıyafetlerini giymiş ve çalışan bir inşaat işçisi

1.İşçi Alacakları Nelerdir?

İş kanunua göre işçilik alacakları; yapılan çalışma karşılığı ödenen fazla mesai, ücret, kıdem tazminatı ve diğer parasal niteliği olan kalemlerdir. Bu alacaklardan bazıları iş sözleşmesinin feshi ile bir kısmı da fesih şartına bağlı olmadan talep edilebilir. İşçilik alacaklarının kendine özgü birtakım şartları vardır. Bu şartları sağlayan her işçi bu alacakları talep edebilir. Alacak kalemlerinin hesaplanması somut olaya göre değişmektedir ve davalarda genellikle bilirkişiler tarafından hesap edilir.

2.İşçi Alacaklarında Faiz?

İşçi alacaklarında faiz her bir kaleme göre farklılık göstermektedir. İşçi alacaklarında faizin başlama tarihi de değişmektedir. Örneğin kıdem tazminatı faizi, işe iade davası tazminatı faizi,hafta tatili ücretinin faizi,ulusal bayram ve tatil ücretinin faizi mevduata uygulanan en yüksek faiz ücreti üzerinden hesaplanırken; ihbar tazminatının faizi, kötü niyet tazminatının faizi, eşit davranmama tazminatının faizi, yıllık izin ücretinin faizi yasal faiz üzerinden hesaplanır. Faiz oranları her yıl değişebilmektedir.

İşçi alacaklarında uygulanacak faiz her alacak kaleminde farklıdır. Her alacak kaleminin müeccel olma tarihi farklı olduğu için, faizin başlama tarihi de her kalemde farklıdır. Örneğin kıdem tazminatının faizi mevduata uygulanan en yüksek faiz üzerinden hesaplanırken ihbar tazminatının faizi yasal faiz üzerinden hesaplanmaktadır.

Buna göre:

Alacak Kalemi	Faiz Başlangıcı	Faiz Türü
Kıdem Tazminatı	Fesih Tarihi	En Yüksek Mevduat Faizi
İhbar Tazminatı	Fesih Tarihi	Yasal Faiz
Fazla Mesai	İhtarname (Yoksa, Dava Tarihi)	En Yüksek Mevduat Faizi
Maaş Alacağı	İhtarname (Yoksa, Dava Tarihi)	En Yüksek Mevduat Faizi
Yıllık Ücretli İzin Alacağı	İhtarname (Yoksa, Dava Tarihi)	Yasal Faiz
Kötüniyet Tazminatı	İhtarname (Yoksa, Dava Tarihi)	Yasal Faiz
Dini ve Resmi Bayram Alacağı	İhtarname (Yoksa, Dava Tarihi)	En Yüksek Mevduat Faizi
İş Kazası Tazminatı	Kaza Tarihi	Yasal Faiz
Meslak Hastalığı Tazminatı	Hastane Raporu	Yasal Faiz
Hafta Tatili Alacağı	İhtarname (Yoksa, Dava Tarihi)	En Yüksek Mevduat Faizi

3. İşçi Alacaklarında Görevli ve Yetkili Mahkeme?

İşçi alacakları davalarında iş mahkemeleri yetkilidir. İş Mahkemeleri Kanunu 6. maddesinde, işveren gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.

4. İşçilik Alacağı Kalemleri?

Kıdem Tazminatı:

İşçinin işe başladığı tarihten itibaren akdinin devamı boyunca geçen her yıl için bir aylık (30 gün) ücreti tutarında ödenecek bir alacak kalemidir. Bir yıldan artan süreler için de bu orana göre ödeme yapılır. Buna göre 2 yıl 6 ay çalışmış birisinin kıdem tazminatı hesaplanırken; 2 yıl için yıl başına 1 er ay, 6 ay için de 15 gün olacak şekilde hesaplanır. Yani 2 ay 15 gün kıdem tazminatı alacağı vardır.

Kıdem tazminatının şartları:

-4857 sayılı İş Kanunu'na göre işçi sayılmak

-Aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl süre çalışmış olmak

-Sözleşmenin Kanun’da aranan şartlar ile sona ermiş olması:

Kıdem tazminatı talep edilebilecek fesih sebepleri Kanun'da işverene bağlı ve işçiye olarak 2 farklı şekilde düzenlenmiştir:

İşveren tarafından fesih halinde; Kanun'da belirtilen işverenin haklı fesih sebeplerinden biri bulumadığı sürece işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

İşçi tarafından fesih halinde; Kanun'da işçinin haklı fesih sebeplerinden birinin bulunması halinde (askerlik, kadınlar için evlilik, emeklilik, ölüm, maluliyet) işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

Kıdem Tazminatında Zamanaşımı:

Kanun'da kıdem tazminatı zamanaşımı süresi feshin taraflara bildirildiği tarihten itibaren 5 yıldır.

İhbar Tazminatı:

İş sözleşmesinin belirsiz süreli olduğu durumlarda işveren tarafından usulüne aykırı olarak, bildirimde bulunulmadan ve haklı bir neden olmadan feshedilmesi durumunda talep edilebir. İhbar tazminatı talep edebilmek için belirli bir süre çalışılması gerekmemektedir. 1 yıl doldurulmasa bile hak kazanabilir.

Şartları:

-İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirim fesih tarihinden en az 2 hafta önce,

-İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirim fesih tarihinden en az 4 hafta önce,

-İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirim fesih tarihinden en az 6 hafta önce,

-İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim fesih tarihinden en az 8 hafta önce yapılması gerekir.

Bu sürelere uyulmaması durumunda işçi ihbar tazminatına hak kazanır.

İhbara uyulmayan fesihlerde;

-İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, 2 haftalık brüt ücret,

-İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, 4 haftalık brüt ücret,

-İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, 6 haftalık brüt ücret,

-İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, 8 haftalık brüt ücret, ihbar tazminatı olarak ödenmelidir

İhbar Tazminatında Zamanaşımı Süreleri:

İhbar tazminatı zamanaşımı süresi, feshin taraflara bildirildiği tarihten itibaren 5 yıldır.

Ücret Alacağı:

Ücret alacağı; işçinin yaptığı iş karşılığında işverenden aldığı para ile ödenen miktardır. Ücretin ödendiği tarih taraflar arasındaki iş akdinde günlük, haftalık ve aylık olarak belirlenebilir. Ödeme tarihleri arasında bir aydan fazla süre bulunamaz! İşçi hak ettiği ücreti iş sözleşmesinin devam ediyor olmasına gerek olmadan her zaman talep edebilir. Ücret ödemesinde ispat yükü işverene aittir.

Ücret Alacağı Zamanaşımı Süresi:

Zamanaşımı alacağın muaccel hale gelmesinden itibaren 5 yıldır.

Yıllık İzin Ücreti Alacağı:

Yıllık izin ücreti; işçinin sahip olduğu yıllık izin hakkını kullanamayıp izin günlerinde çalıştırılması karşılığında ödenmesi gereken bir işçi alacağı kalemidir. Yıllık izin süreleri Kanun'da belirlenmiştir ve talep edilebilmesi için en az 1 yıl çalışılması gerekmektedir. Yıllık izin ücreti alacağı Kanun'dan kaynaklı bir haktır, bu sebeple de iş akdinin kim tarafından feshedildiğinin bir önemi olmadan fesihle birlikte talep edilebilir.

Yıllık İzin Süreleri:

-1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden,

-5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden,

-15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olamaz.

Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez ve bu süreler sözleşme ile diğer işçi lehine arttırılamaz!

Yıllık İzin Ücreti Alacağı Zamanaşımı:

Yıllık izin ücreti alacağında zamanaşımı süresi 5 yıldır.

Fazla Mesai Ücreti Alacağı:

Fazla mesai ücreti iş sözleşmesi feshedilmeden de istenebilir. Fazla mesai haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. Denkleştirme uygulamasının bulunduğu durumlarda, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi 45 saati aşmamak şartıyla bazı haftalar bu saatin aşılması fazla mesai olarak kabul edilmez.

Fazla mesai ücreti normal saatlik ücretin %50 fazlası olarak ödenir. Yani saatlik 100 TL alan bir işçinin fazla mesai alacağı saatlik 150 TL'dir. Ayrıca haftalık 45 saati aşmamasına rağmen günde 11 saatten fazla çalışılan her saat için fazla mesai ödenmelidir.

Fazla mesai yaptığının ispat yükü işçide, fazla mesainin ücretinin ödendiğini ispat yükü işverendedir! E-posta, tanık, mesajlaşma dahil her türlü dedille ispatlanabilir.

Fazla Mesai Alacağında Zamanaşımı:

Fazla mesai alacağında zamanaşımı süresi 5 yıldır.

Hafta Tatili Ücreti Alacağı:

Hafta tatili ücreti, iş sözleşmeşinin feshine bağlı olmadan her zaman talep edilebilir. Kanuna göre işçilerin 7 günlük zaman dilimi içerisinde en az 24 saat dinlenme hakları vardır. Bu tatil süresinde ücret çalışma olmasa da ödenir.

İşçinin bu tatil süresi içerisinde çalıştırılması durumunda ise ek olarak günlük ücretinin 1.5 katı ödeme yapılması gerekmektedir. Yani günlük 100TL alan bir işçinin hafta tatilinde çalıştırılması durumunda çalıştığı gün için; hem tatilde alacağı 100TL hem de 150TL hafta tatilinde çalışma ücreti olarak toplamda 250TL alacaktır.

Hafta tatilinde çalışmanın ispat yükü işçide, yapılan çalışmanın ücretinin ödendiğini ispat yükü ise işverendedir.

Hafta Tatili Alacağı Zamanaşımı Süresi:

Hafta tatili ücreti alacağının kanunen belirlenen zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre alacağın doğduğu tarihten itibaren başlamaktadır.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti Alacakları:

Kanunda kabul edilen Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri; dini ve milli bayramlarımız ile yılbaşı günüdür. Bu tatil günlerinde mesai yapılması halinde, çalışılan her gün için ek olarak 1 günlük ücret ödenmelidir. Ulusal Bayramlarda ve Tatil Günlerinde çalışma yapıldığının ispatı yükü işçide, çalışmanın ücretinin ödendiğinin ispat yükü işverendedir.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri Ücreti Alacağı Zamanaşımı Süresi:

Bu alacakların zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre talep tarihinden itibaren geriye dönük olarak uygulanmaktadır.

Yazının sonu... Bu yazıda verdiğimiz bilgiler hukuki mütalaa ya da tavsiye niteliği taşımamaktadır. Verilen bilgiler yazılma tarihinde tarihinde yürürlükte olan kanunlara göre verilmiş olup, sizin yazıyı okuduğunuz tarihte güncel olmayabilir!

Bu sebeple; EĞER AMACINIZ HUKUKİ YARDIM ALMAK İSE BİR AVUKATA DANIŞMANIZI TAVSİYE EDERİZ.